Historie

De Geschiedenis

De Pilot Gig is van oorsprong een sloep uit de uiterste zuidwesthoek van Groot-Brittannië. Cornwall en de Scilly-eilanden staan bekend om de ruige kuststrook. In de tijd dat de wind voor de voortstuwing zorgde, en de navigatie minder nauwkeurig was, was het belangrijk om een goede loods aan boord te hebben die goed op de hoogte was van de lokale situatie. Even terug naar de jaren 1800.

De Scilly-eilanden, gelegen op de aanlooproute vanuit de nieuwe wereld, bleken al snel een goede uitvalsbasis te zijn van waaruit de loodsen aan boord werden gebracht om de schepen te begeleiden op hun route door het kanaal. De regel was in die tijd dat de eerste loods die zich bij een schip meldde de klus kreeg. Het was dus zaak om op een veilige en vooral snelle manier van de eilanden naar de passerende schepen te komen. De Pilot Gig is ontwikkeld om aan deze vraag te voldoen. Zes roeiers en een stuurman brachten de loods naar het schip. De loods betaalde de gig-crew voor deze dienst.

Binnen de geldende overheidsregels evolueerde de gig tot de snelste zeewaardige sloep van die tijd. Eén van de beperkende overheidsregels was bijvoorbeeld dat een sloep maximaal zes roeiers mocht hebben, omdat ze anders de douane te snel af waren. Smokkelen met gigs was een andere bron van inkomsten voor de kustbewoners in zuidwest Engeland. Tochten naar Frankrijk werden daarbij veel gemaakt. Rond 1840 schijnt er zelfs een bemanning een smokkeltocht van ruim 250 zeemijl gemaakt te hebben. De gig waarin dit gebeurde was de Bonnet en daarmee worden nu nog steeds wedstrijden gevaren.

Tijdens de wereldkampioenschappen die jaarlijks op de Scilly-eilanden worden gehouden, werd de Neptunus met Nederlandse dames van KWV De Kaag in 1999 kampioen. Sindsdien doen steeds meer Nederlandse teams mee. Tegenwoordig roeien alleen de dames van de Scheveningse Roeivereeniging in de A-finales mee. De Vliegende Hollander (SRV, Scheveningen), Irene2 en de Vilt (WSV De Spiegel, Nederhorst den Berg) zijn boten die ooit in de top 3 van het Wereldkampioenschap zijn geëindigd.

Alle gigs met hun specificaties staan hier vermeld.

Wat is een gig

Een gig is een overnaads gebouwde houten sloep die alleen kan worden gebouwd van Cornish Narrow Elm Leaf uit Cornwall (iepenhout). Zonder hulpmiddelen, zoals impregneren, blijft deze houtsoort goed zolang het geregeld in contact komt met zout water. De bevestigingen in de romp worden gemaakt met koperen nagels. In een gig zitten ruim 3500 nagels die allemaal met de hand in het hout worden geslagen.

Het lijnenplan van een Cornish Pilot Gig

De riemen rusten niet in bewegende dollen maar op het boord tussen twee houten pennen, die in het boord gestoken kunnen worden. Deze pennen breken af indien er, bijvoorbeeld door een misslag, teveel druk op de riem van een van de roeiers ontstaat. Dit voorkomt dat de roeier in zwaar weer door zijn eigen riem uit de boot wordt gewipt. De riemen hebben een lepelvormig blad en leren manchetten op de plaats waar ze op het boord liggen. De meest gebruikte bladen zijn de Macon en Needle blades.

Indeling van een gig

De boot is 32 voet (9,75 m) lang en 4 voet en 3 inches (1,30 m) breed. Het gewicht van de boot is ca. 7 cwt, ofwel ca. 355 kg. Er zijn 8 banken, één voor de stuurman/vrouw, zes voor de roei(st)ers plus het loodsbankje (pilot of segull seat) in de boeg. De roei(st)ers zitten afwisselend aan elk boord. Drie roei(st)ers met hun riem op stuurboord (boord van de slagroei(st)er = stroke side) en drie roei(st)ers met riemen op bakboord (boord van de boegroei(st)er = bow side). Alle gigs worden gebouwd volgens dezelfde specificaties. Tijdens de bouw van iedere nieuwe boot wordt zorgvuldig gecontroleerd dat er niet van de specificaties wordt afgeweken. De controles omvatten o.a. de afmetingen, het lijnenplan en de gebruikte materialen en worden uitgevoerd door marine inspecteurs ookwel naval architects van de Cornish Pilot Gig Association (CPGA) of de Dutch Pilot Gig Association in het geval van polyester (DPGA).

De standaard specificaties werden afgeleid van de gig “Treffry”, die in 1838 werd gebouwd op de werf van Peters in St. Mawes in Cornwall. Boten die goedkeuring hebben gekregen van de inspecteurs van de CPGA en/of DPGA kunnen worden toegelaten tot de wedstrijden die onder auspiciën van de CPGA en/of worden georganiseerd. In de UK bestaat het Pilot gig register alleen uit houten gigs en worden voor de veiligheid in CPGA wedstrijden polyester gigs vaak niet toegelaten. In algemene races zoals bijvoorbeeld de Great River Race worden alle typen gigs toegelaten. In Nederland zijn zowel plastic als houten gigs toegestaan in de wedstrijden van de DPGA. De polyester gigs moeten gebouwd zijn uit een mal die eigendom is van Trevor Deacon of Roeisloepen.nl – Ron Straver uit Deventer om de eenheidsklasse die deze sport is te kunnen garanderen.

Zeilen in gigs

Met gigs kan ook gezeild worden. Daar moet de gig wel op gebouwd zijn en er moet een zeiltuig aanwezig zijn Het zeiltuig bestaat uit twee masten, een kleine mast die in de stuurbank wordt gestoken voor de bezaan en een grotere mast met een emmerzeil en een kleine fok. wat vast zit met koperbeslag aan de gig.

Bij de KNZ&RV en KWV De Kaag is een complete tuigset aanwezig om te kunnen zeilen met een gig. De Majestic en Sirene zijn geschikt om te gebruiken voor het zeilen. De boot kan 10 knopen(!) halen en zeilt met name bij een ‘voor-de-windse’ koers goed. Overstag, tegen en aan de wind zijn een echte uitdagingen. Bij de WPGC waren traditioneel zeilwedstrijden met gigs op de maandag, echter gezien de hoge kans op averij is men hiermee gestopt in 2015.